Dordtse gevel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een Dordtse gevel is een specifiek type trapgevel uit Dordrecht, gekenmerkt door gemetselde rondbogen boven de vensters van de eerste verdieping en een overkragende bovenverdieping ('op vlucht').
Omschrijving
Dit geveltype is ontstaan op 30 januari 1584, toen het Dordtse metselaarsgilde het opnam als meesterproef. Metselaars moesten laten zien dat ze een dergelijke gevel konden realiseren, inclusief specifieke details zoals vensterbogen met tracering en een overkraging van de verdieping. De Dordtse gevel bleef gedurende ruim twee eeuwen vrijwel ongewijzigd in gebruik, zelfs bij 'vrije' gevels die niet als meesterproef dienden. Pas met de opheffing van de gilden in 1798 kwam er een einde aan deze bouwpraktijk.
Kenmerken
De bepalende kenmerken van een Dordtse gevel zijn een gemetselde trapgevel, een overkragende (naar voren komende) bovenverdieping vanaf de rondbogen op de eerste verdieping, dubbel geprofileerde bogen boven de vensters van de eerste verdieping, waarbij de binnenbogen doorlopen in de neggen en de buitenbogen via lisenen rusten op colonnetten en kraagstenen (vaak 'kopjes' genoemd). Andere kenmerken die vaak aanwezig zijn, maar niet altijd essentieel, zijn onder meer twee verdiepingen met twee ramen op de eerste verdieping, rondbogen op de eerste verdieping en een korfboog op de zolderverdieping, en vulling van de vensterbogen met gemetseld klaverblad of Franse natuurstenen lelies. Het metselverband is vaak kruisverband en schuin gemetselde, geprofileerde waterlijsten onder de vensters komen ook voor.
Historische context
De Dordtse gevel is nauw verbonden met het Dordtse metselaarsgilde en diende als proefgevel. Deze bevatte diverse elementen die de vaardigheid van de metselaar toonden. Hoewel de stijl bijna ongewijzigd bleef, besloot het gemeentebestuur in 1725 dat deze gevels beter in achterstraten gebouwd konden worden. Rond 1900 kende de stijl nog een korte opleving als neostijl.
Vergelijkbare termen
Trapgevel
Gebruikte bronnen: